PRAWO I NIEPEŁNOSPRAWNI Sierpień 2023

Pomoc finansowa dla uczących się osób z niepełnosprawnościami

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 30.08.2023 r.
Autor: Inf. pras.

Czytamy:
"Od piątku, 1 września br. osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą wnioskować m.in. o dofinansowanie kosztów nauki w szkole wyższej. To w ramach modułu II programu "Aktywny samorząd" w 2023 roku. Pomoc dotyczy roku szkolnego 2023/2024".

***

Asystent dostanie 50 zł za godzinę pracy

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 23, sierpnia 2023 r.

Czytamy:
"Ruszył nabór wniosków w programie"Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością" na 2024 r. Potrwa on do 15 września, ale Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej postanowiło wprowadzić do niego kilka zmian w porównaniu z poprzednimi edycjami - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Funkcjonujący od 2019 r. program jest skierowany do gmin i powiatów, które mogą uzyskać fundusze na zapewnienie usług asystenckich niepełnosprawnym dzieciom do 16. roku życia oraz osobom powyżej tego wieku, które mają orzeczenie zaliczające do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (bądź równoważne im orzeczenie wydane np. przez ZUS lub KRUS). Podstawowym zadaniem asystenta jest wspieranie podopiecznego w różnych sferach życia, m.in. w wykonywaniu codziennych czynności, prowadzeniu gospodarstwa domowego, przemieszczaniu się poza miejsce zamieszkania oraz podejmowaniu aktywności życiowej.
Tak jak w br. liczba godzin usług asystenckich będzie zróżnicowana i wyniesie nie więcej niż: 840, 720, 480 i 360 godzin w ciągu roku w zależności od poziomu dysfunkcji zdrowotnej. Natomiast wyższa będzie stawka wynagrodzenia przysługującego asystentowi za godzinę świadczonej usługi. Zostanie ona podniesiona z 40 zł do 50 zł (brutto).
Kolejna zmiana, która obowiązuje w nowej edycji programu, dotyczy tego, kto może zostać asystentem. Do tej pory jego zasady wskazywały, że może nim być osoba, która ma dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji zawodowych jako np.: asystent osoby niepełnosprawnej, pielęgniarka, pedagog, opiekun osoby starszej, terapeuta zajęciowy lub miała udokumentowane co najmniej sześciomiesięczne doświadczenie (zawodowe lub w formie wolontariatu) w udzielaniu bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym. Jednocześnie obowiązywała reguła, że asystentem mogła być osoba wybrana przez samą osobę niepełnosprawną lub jej opiekuna prawnego, ale pod warunkiem, że spełniała przynajmniej jeden z powyższych wymogów. I tego właśnie elementu dotyczy modyfikacja, bo w przyszłorocznej edycji programu w przypadku wyboru asystenta nie będzie już konieczności spełniania przez niego warunków dotyczących kwalifikacji lub doświadczenia. Jednak w dalszym ciągu zachowano zastrzeżenie, że nie może to być członek rodziny.
Nowością w programie na 2024 r. jest też sposób składania przez samorządy wniosków o pieniądze na asystentów. Dotychczas robiły to w formie elektronicznej za pośrednictwem platformy e-PUAP. Teraz zaś służy do tego specjalny Generator Funduszu Solidarnościowego (z tego źródła jest finansowany program). Ta zmiana w założeniu ma usprawnić proces rozpatrywania wniosków i przyspieszyć termin, w którym gminy i powiaty będą otrzymywać środki na usługi asystenckie - tak aby te mogły być realizowane już od początku 2024 r. (jednym z największych mankamentów programu jest bowiem to, że pieniądze trafiają do nich w ciągu roku i nie ma zachowanej ciągłości w świadczeniu usług). Przy czym, tak jak wcześniej, wnioski złożone przez gminy i powiaty - mają na to czas do 15 września - zostaną najpierw zweryfikowane przez wojewodów. Następnie do 6 października będą oni musieli przekazać do MRiPS listę wniosków z pozytywną rekomendacją do udzielenia finansowania, choć to resort ostatecznie zdecyduje o wysokości kwot, które trafi ą do poszczególnych samorządów".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 22 sierpnia 2023 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Emerytury opiekunów osób niepełnosprawnych zagrożone

Rynek Zdrowia z dnia 07.08.2023 roku
Paulina Szewioła

Czytamy:
"Wspieranie przez wiele lat może przeszkodzić w nabyciu prawa do najniższego świadczenia.
Prezydent podpisał niedawno ustawę o świadczeniu wspierającym. W znaczącym stopniu przemodelowuje ona dotychczasowy system pomocy osobom z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunom. Kluczowe regulacje ujęte w tym akcie zaczną jednak obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2024 r.
Wprowadzają do porządku prawnego m.in. nową formę pomocy finansowej, skierowaną bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej od ukończenia przez nią 18. roku życia. Ma ona częściowo pokryć wydatki na zaspokojenie szczególnych potrzeb życiowych tych ludzi.
Kwestie ubezpieczeniowe
Nowe prawo zawiera też regulacje odnoszące się do osób udzielających wsparcia uprawnionym do tego świadczenia. Chodzi o przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych. I tak, zgodnie z uchwaloną ustawą, za osobę, która nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na udzielanie wsparcia osobie korzystającej ze świadczenia wspierającego oraz wspólnie z nią mieszkającej i gospodarującej, ZUS opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
- W tym przypadku tytuł ubezpieczeniowy został ukształtowany w taki sposób, że warunkiem jego zaistnienia jest brak aktywności zawodowej osoby sprawującej opiekę. W efekcie żadnymi ubezpieczeniami nie będzie objęty opiekun, który nawet na podstawie umowy o dzieło w danym miesiącu zarobi choćby symboliczną kwotę - wyjaśnia prof. Katarzyna Małysa-Sulińska z Wydziału Prawa i Administracji UJ, która wraz dr. Tomaszem Lasockim z WPiA UW przeanalizowała nowe regulacje.
Jak wskazują eksperci, w nieco lepszej sytuacji będzie osoba, która podpisze umowę-zlecenie, ponieważ z tego tytułu będzie chociaż objęta ubezpieczeniami.
- Jeśli jednak zarobek z niej będzie niższy niż wartość pobieranego świadczenia, to podjęcie pracy pogorszy sytuację ubezpieczeniową opiekuna, ponieważ potencjalne świadczenia ubezpieczeniowe będą naliczane od niższej kwoty - dodaje dr Lasocki. Zdaniem eksperta to złe rozwiązanie.
- Jeśli nawet ustawodawca nie chciał przyznać pełnej i bezwzględnej ochrony takim osobom, to mógłby chociaż zastosować nowocześniejsze i mniej radykalne rozwiązanie. Mam na myśli redukcję wysokości składki z tytułu wsparcia osoby niepełnosprawnej wraz z przyrostem podstawy wymiaru składki z kolejnego tytułu ubezpieczeniowego - mówi prof. Małysa-Sulińska. W przeciwnym razie, jak tłumaczy, podjęcie jakiegokolwiek zatrudnienia, nawet w marginalnym wymiarze i przy najniższych zarobkach, zawsze będzie oznaczało utratę tytułu ubezpieczeniowego.
Sprawy emerytalne
Tak ukształtowane przepisy mają też negatywny wpływ na kwestie emerytalne.
Świadczenie wspierające ma bowiem wynosić od 60 proc. do 220 proc. renty socjalnej, co od początku 2024 r. będzie się mieściło w przedziale kwotowym pomiędzy 953 zł a 3494 zł.
- Oznacza to, że w żadnym przypadku, nawet w razie przyznania go w najwyższej kwocie, podstawa wymiaru składek osoby udzielającej wsparcia nie osiągnie wartości minimalnego wynagrodzenia, które od 1 lipca 2023 r. wynosi 3600 zł, a od stycznia 2024 r. ma wynosić 4242 zł - dodaje naukowczyni.
Efekt?
Ma to znaczenie dla nabywania uprawnień emerytalnych. Wpływa bowiem bezpośrednio na sposób naliczania stażu emerytalnego.
- Co prawda w zreformowanym systemie emerytalnym staż jest wykorzystywany wyłącznie jako warunek otrzymania emerytury w minimalnej wysokości, ale sposób ustalania tego parametru zakłada, że gdy w danym miesiącu podstawa wymiaru składki nie przekracza kwoty najniższej pensji, to ten miesiąc będzie uwzględniany proporcjonalnie do relacji faktycznej podstawy wymiaru względem minimalnego wynagrodzenia - tłumaczy dr Lasocki.
Jak wskazuje ekspert, udzielanie wsparcia przez wiele lat może przeszkodzić w nabyciu prawa choćby do najniższego świadczenia emerytalnego nie tylko ze względu na opisaną konstrukcję, lecz również na trudności w powrocie na rynek pracy po latach.
Naukowcy opowiadają się w tej kwestii za zwiększeniem podstawy wymiaru składki z tytułu opieki przynajmniej do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wypadki
Krytykują również, iż opiekunowie nie zostali objęci ubezpieczeniem wypadkowym (w przepisie jest mowa tylko o ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym) obejmującym wypłatę zasiłków, rent oraz jednorazowych odszkodowań.
- Należy to koniecznie poprawić, tak aby wypadki opiekunów przy sprawowaniu opieki czy choroby zawodowe nią wywołane nie były objęte ochroną ustanowioną na niższym poziomie aniżeli zadania tego rodzaju wykonywane na podstawie podpisanej umowy - argumentuje dr Lasocki. I dodaje:
- Atrament z podpisu pod ustawą jeszcze nie zdążył wyschnąć, a jej nowelizacja już staje się niezbędna. Na przyszłość przepisy muszą być tworzone z większą rozwagą.
Podstawa prawna: ustawa o świadczeniu wspierającym (DzU z 2023 r., poz. 1429)"

***

Ulga rehabilitacyjna nie dla każdego wydatku
Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 31 sierpnia 2023 r.

Czytamy fragmenty informacji:
"Niepełnosprawny podatnik może odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki na zakup indywidualnego sprzętu powiązanego z rodzajem jego schorzenia - czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.
Takiego prawa nie ma podatnik, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności w związku ze złym stanem narządu ruchu, a opłacił wykonanie protezy zębów".
Następny fragment:
"Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (interpretacja indywidualna z 18 sierpnia 2023 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.584.2023.1.BM) był innego zdania. Wyjaśnił, że z art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o PIT wynika, iż musi istnieć ścisły związek pomiędzy rodzajem nabytego indywidualnego sprzętu a rodzajem niepełnosprawności. Proteza zębów nie jest związana ze schorzeniem, które stało się przyczyną wydania orzeczenia o niepełnosprawności podatnika".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 30 sierpnia 2023 r.
autor: Mariusz Szulc, oprac.: GR

***

Renta na koszty powypadkowej opieki z podatkiem

Z dnia 16.08.2023 roku
(Rzeczpospolita 33 tydzień) 2023 roku.
Marek Domagalski

Czytamy:
"Jeśli poszkodowany potrzebuje wsparcia osób trzecich, to skompensowanie mu wydatków na ten cel wymaga zapłaty kwoty brutto. A jeśli towarzystwo ubezpieczeń kwestionuje wybór poszkodowanego co do odpłatnych czynności leczniczych czy rehabilitacyjnych, to na nim spoczywa udowodnienie, że takie same jakościowo usługi były dostępne jako świadczenia ze środków publicznych. To sedno orzeczenia Sądu Najwyższego.
Kwestia ta wynikała w sprawie, w której powód domagał się od towarzystwa ubezpieczeniowego zadośćuczynienia i renty za liczne obrażenia ciała, jakich doznał w wypadku (jego sprawca został prawomocnie skazany). Po wypadku poszkodowany był rehabilitowany przez NFZ i prywatnie, wymagał też pomocy rodziców praktycznie we wszystkich czynnościach.
Sądy, Okręgowy a następnie Apelacyjny w Gdańsku uznały, że do renty z tytułu zwiększonych potrzeb należy przyjąć stawki netto zamiast brutto przy obliczeniu kosztów opieki nad powodem przez osoby trzecie.
W skardze kasacyjnej jego pełnomocnik Mariusz Sadowski, radca prawny z kancelarii prawnej Eventum, kwestionował to stanowisko, wskazując, że koszty opieki osób trzecich powinny być określone przy uwzględnieniu godzinowej stawki wynagrodzenia za pracę w kwocie brutto, a także nie wymagały od poszkodowanego wykazania, że sfinansowanie wydatków medycznych przez NFZ było niecelowe lub utrudnione.
Przypomnijmy, że art. 444 par. 2 kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
Sąd Najwyższy: sędziowie Marcin Łochowski, Maciej Kowalski i Oktawian Nawrot, uwzględnił skargę i zwrócił sprawę SA do ponownego rozpoznania, wskazując w uzasadnieniu:
- Przy ustalaniu wysokości renty mającej kompensować utratę przez poszkodowanego dochodów należy uwzględnić, że przychody poszkodowanego ze stosunku pracy, działalności gospodarczej lub podobnych źródeł podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W tej sytuacji szkoda polega na utracie przychodu pomniejszonego o należny podatek i renta powinna uwzględniać jedynie wysokość środków, które nie wejdą do majątku poszkodowanego, a więc utracony dochód.
Inaczej jest natomiast, w ocenie SN, gdy renta ma kompensować zwiększone potrzeby, a więc wydatki ponoszone przez poszkodowanego, tj. środki wychodzące z majątku poszkodowanego, w tym przeznaczone na koszty opieki ponoszone na rzecz osób trzecich. W takim wypadku to osoba trzecia (udzielająca pomocy), a nie poszkodowany jest ewentualnie podatnikiem podatku, nie ma więc powodu, aby wysokość wydatków na koszty takiej opieki, ustalanych na potrzeby wyliczenia wysokości renty, miałyby być określane w wysokości netto, a więc po odliczeniu należnego podatku.
- Z perspektywy poszkodowanego, który miałby pokrywać te koszty w wysokości rynkowej, a więc obejmującej także kwotę pozwalającą osobie trzeciej na zapłatę podatku dochodowego, rozwiązanie takie naruszałoby zasadę pełnego odszkodowania. Byłby to mechanizm niezrozumiały, krzywdzący poszkodowanego - wyjaśnił Sąd Najwyższy. Sygnatura akt: II CSKP 1672/22
Opinia dla "Rzeczpospolitej"
Jolanta Budzowska
radca prawny z kancelarii Budzowska Fiutowski i Partnerzy
Wartość tego orzeczenia polega na jasnym wyartykułowaniu, że jeśli poszkodowany wymaga opieki, to skompensowaniu wydatku na ten cel podlega koszt zatrudnienia opiekuna brutto. Tymczasem zakłady ubezpieczeń radykalnie zaniżają stawki opiekunów w stosunku do cen rynkowych, a tym bardziej nie biorą pod uwagę, że poszkodowany musi zapłacić opiekunowi wynagrodzenie brutto, uwzględniające zaliczkę na podatek dochodowy. Po drugie, SN przypomniał, że jeśli ubezpieczyciel kwestionuje wybór poszkodowanego odpłatnych czynności leczniczych czy rehabilitacyjnych, to na nim spoczywa ciężar dowodu, że było to niecelowe, że takie same jakościowo usługi były dostępne ze środków publicznych".

***

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o pomocy społecznej

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 08.08.2023
Autor: PAP

Czytamy:
"Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy społecznej, która przewiduje m.in. wprowadzenie usług sąsiedzkich dla seniorów oraz zastąpienie mieszkań chronionych mieszkaniami wspomaganymi i treningowymi.

Usługi sąsiedzkie

Ustawa wprowadza nowe usługi w pomocy społecznej - usługi sąsiedzkie. Wsparcie skierowane będzie głównie do osób starszych, które potrzebują np. pomocy przy zrobieniu zakupów czy sprzątaniu mieszkania, a jeszcze nie wymagają pomocy w formie usług opiekuńczych, które świadczą profesjonalne opiekunki. Zgodnie z regulacją, domy pomocy społecznej będą mogły świadczyć usługi opieki krótkoterminowej (w formie całodobowej lub dziennej) osobom, które w nich nie zamieszkują.
Rozwiązanie to ma odciążyć członków rodzin lub opiekunów osób zależnych poprzez wsparcie ich w codziennych obowiązkach lub zapewnienie czasowego zastępstwa.
Nowela zastępuje mieszkania chronione, mieszkaniami treningowymi i wspomaganymi. Będą one oferowały wsparcie dla:
- osoby pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność, chorobę, potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, ale nie wymaga usług całodobowej opieki, w szczególności przy zaburzeniach psychicznych, bezdomności, zakończeniu pobytu w pieczy zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich,
- a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy.
W mieszkaniu treningowym będą świadczone usługi bytowe, praca oraz nauka lub utrwalania niezależności, sprawności w zakresie samoobsługi, pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną, w celu umożliwienia prowadzenia niezależnego życia.
W mieszkaniu wspomaganym świadczone będą usługi bytowe, praca socjalna oraz pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu i realizacji kontaktów społecznych, w celu utrzymania lub rozwijania niezależności osoby na poziomie jej psychofizycznych możliwości.
Rejestr zgłoszeń
Według regulacji kierownicy lub dyrektorzy domów pomocy społecznej i podmioty prowadzące placówki, które zapewniają całodobową opiekę osobom z niepełnosprawnościami, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, będą musiały prowadzić rejestr zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych. Chodzi o zdarzenia dotyczące mieszkańców domu lub osób przebywających w placówce, które związane są z zagrożeniem ich życia lub zdrowia.
Według zapisów ustawy osoby, które odbywają karę pozbawienia wolności (w tym w systemie dozoru elektronicznego) oraz osoby tymczasowo aresztowane, będą mogły korzystać ze świadczenia pomocy społecznej, jakim jest praca socjalna. Rozwiązanie to będzie dotyczyło ostatniego okresu pobytu w zakładzie.
Nowela zakłada też, że pracownik socjalny, który jest zatrudniony w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej i został pokrzywdzony przestępstwem, polegającym na naruszeniu nietykalności, czynnej napaści i znieważeniu funkcjonariusza publicznego - w związku z wykonywaniem czynności służbowych - będzie miał przyznaną bezpłatną ochronę prawną w postępowaniu karnym.
Większość sejmowa poparła w piątkowym głosowaniu poprawkę zgłoszoną przez PiS, która dotyczy podwyższenia zasiłku stałego z pomocy społecznej".

***

Jak często ZUS może badać niezdolność do pracy osoby cierpiącej na chorobę nieuleczalną

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 3 sierpnia 2023

Czytamy:
"Od wielu lat z powodu przewlekłej choroby pobieram rentę z tytułu niezdolności do pracy. I choć moja choroba jest nieuleczalna, to ZUS co jakiś czas wzywa mnie na komisje lekarskie i nie przyznaje mi renty na stałe. Jak często ZUS może sprawdzać, czy zostałem "wyleczony"? - pyta czytelnik Dziennika Gazety
Prawnej.
Jak odpowiada ekspertka współpracująca z DGP - na początku trzeba zwrócić uwagę na definicję niezdolności do pracy zawartą w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie z art. 12 ust. 1 tej ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji
- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Jak wynika zaś wprost z art. 13 bbb ust. ustawy emerytalnej niezdolność do pracy orzeka się co do zasady na okres nie dłuższy niż pięć lat. Jednak jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy. Warto także pamiętać o art. 13 ust. 3a. Zgodnie z nim, jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich pięciu lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż pięć lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.
W kontekście zadanego pytania ważny jest także art. 107 ustawy emerytalnej, z którego wynika, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.
Z kolei Sąd Najwyższy w postanowieniu z 15 lutego 2023 r., sygn. akt II USK 32/22, podkreślił, że wcześniejszy, choćby długotrwały stan częściowej niezdolności do pracy i korzystanie z tego tytułu z prawa do renty ani zaawansowany aktualnie wiek ubezpieczonego lub znane trudności w znalezieniu zatrudnienia na trudnym rynku pracy, które zresztą dotykają także inne osoby poszukujące zatrudnienia w różnym wieku, nie wykluczają negatywnego zweryfikowania uprawnień rentowych ubezpieczonego. W szczególności w żadnym razie nie uzasadniają ustalenia dalszego prawa do renty ubezpieczonemu, który nie spełnia ustawowych warunków, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 3 w związku z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 3 sierpnia 2023 r.
autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR

***

Prezydent podpisał ustawę o świadczeniu wspierającym. Co to oznacza?

E-informator portalu www.niepelnosprawni 31.07.2023
Autor: Mateusz Różański

Z postanowieniami tej ustawy Czytelnicy mogli zapoznać się z wcześniejszych wydań naszego przeglądu "Prawo i niepełnosprawni". Dlatego w celu przypomnienia cytujemy tylko wstępny fragment tej publikacji. Z całą publikacją można zapoznać się pod wyżej wymienionym adresem.
"24 lipca br. Prezydent podpisał ustawę o świadczeniu wspierającym, która dokonuje zupełnej przebudowy dotychczasowego systemu świadczeń skierowanych do osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów. Opinie na temat tej przebudowy są jednak podzielone.
Ustawa o świadczeniu wspierającym od samego początku budzi poważne obawy i kontrowersje w środowisku. Z drugiej strony wiele osób widzi w niej szansę na radykalną zmianę polskiego modelu wspierania osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów. Od 1 stycznia 2024 r. pojawi się nowe świadczenie - świadczenia wspierającego, kierowanego bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością. Radykalnie zmienione zostaną też warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego.
Nowe świadczenie, nowe zasady
Przypomnijmy. Świadczenie wspierające ma trafiać do osób, które poddadzą się procedurze oceny potrzeby wsparcia, jeśli zostanie u nich oceniona na 70 lub więcej punktów w 100-punktowej skali. Świadczenie wspierające będzie przyznawane osobie z niepełnosprawnością dopiero od 18 roku życia. Od 16 będzie można wnioskować o określenie potrzeby wsparcia, na podstawie którego będzie przyznawane świadczenie wspierające. Co ważne - nie będzie można łączyć tych dwóch świadczeń. Zgodnie z ustawą będzie 6 progów i 6 stopni wysokości kwot świadczenia wspierającego.
220 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia,
· 180 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia,
· 120 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia,
· 80 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia,
· 60 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia,
· 40 proc. renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia".

***

Wchodzą nowe przepisy. Ważne zmiany od 1 listopada

Autor: oprac. JKB
Źródło: MRiPS, Rynek Zdrowia - 28 sierpnia 2023 r.

Czytamy fragmenty publikacji:
"1 listopada wejdzie w życie nowelizacja ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Zmiany wprowadzają nowe usługi społeczne, w tym m.in. pobyty krótkoterminowe w domach pomocy społecznej w formie pobytów całodobowych i dziennych.
Zgodnie z nowelizacją zostaną wprowadzone nowe usługi społeczne.
W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację ustawy z 28 lipca 2023 roku o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw.
Przedmiotowa nowelizacja wprowadza do systemu pomocy społecznej nowe usługi społeczne:
- usługi opiekuńcze świadczone w formie usług sąsiedzkich,
- pobyty krótkoterminowe w domach pomocy społecznej w formie pobytów całodobowych i dziennych".
I dalej:
"Nowe przepisy reformują mieszkalnictwo chronione, powołując w jego miejsce mieszkania treningowe lub wspomagane. Objęto zmianami także wzmocnienie ochrony prawnej pracowników socjalnych oraz wprowadzają w DPS oraz placówkach zapewniających całodobową opiekę obowiązek prowadzenia rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 listopada 2023 roku. Natomiast wyjątek stanowią przepisy dotyczące rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych oraz zmiana wysokości maksymalnej zasiłku stałego, które to wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2024 roku".

***

Nowe orzeczenie może, ale nie musi skutkować wysłaniem na badania okresowe

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 17 sierpnia 2023

Czytamy:
"Zdaniem Ministerstwa Zdrowia po przedstawieniu przez pracownika nowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności pracodawca powinien go skierować na badania medycyny pracy. Z kolei Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wskazuje, że może on to zrobić, ale nie ma takiego obowiązku - Donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Tak wynika z odpowiedzi udzielonych przez obydwa resorty na oświadczenie senatora Andrzeja Kobiaka z KO. Parlamentarzysta poruszył w nim problem zgłaszany przez pracodawców. Chodzi o sytuację, gdy w trakcie trwania stosunku pracy pracownik z dysfunkcją zdrowotną przedstawi pracodawcy kolejne (nowe) orzeczenie związane np. ze zmianą stopnia niepełnosprawności z lekkiego na umiarkowany. Przedsiębiorcy mają wątpliwości, czy są zobowiązani do wysłania takiego podwładnego na wcześniejsze badania do lekarza medycyny pracy, mimo że dotychczasowe zaświadczenie dopuszczające go do pracy na danym stanowisku jest aktualne.
Senator Kobiak zwrócił się w tej sprawie do MZ i MRiPS. Co ciekawe, ich wyjaśnienia nie były takie same. Waldemar Kraska, wiceminister zdrowia, podkreślił, że informacja o orzeczonej niepełnosprawności powinna stanowić dla pracodawcy sygnał o zmianie stanu zdrowia pracownika. Powinien on zatem skierować go na badania kontrolne, aby mieć pewność, że warunki pracy na danym stanowisku nie będą miały negatywnego wpływu na stan zdrowia i bezpieczeństwo pracownika oraz że nie zaistniała potrzeba dostosowania stanowiska. Powołał się przy tym na wyrok Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 44/02). W jego świetle aktualnym orzeczeniem lekarskim - w rozumieniu art. 229 par. 4 kodeksu pracy - jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma on zostać dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, ale staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika.
Tymczasem Paweł Wdówik, wiceminister rodziny i polityki społecznej, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, odpowiedział, że jeśli pracownik ma orzeczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku i uzyskał nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, to przepisy prawa nie nakładają na pracodawcę obowiązku skierowania tej osoby na badania medycyny pracy.
W związku z rozbieżnościami, jakie się pojawiły w odpowiedziach obydwu ministerstw na oświadczenie o identycznej treści, Andrzej Kobiak postanowił jeszcze zapytać je o to, w jaki sposób mają postępować pracodawcy w poruszanej przez niego kwestii. Waldemar Kraska poinformował, że podtrzymuje stanowisko zaprezentowane we wcześniejszej odpowiedzi. Natomiast Paweł Wdówik tym razem je zmodyfikował. Na początku powtórzył informację o braku obowiązku przeprowadzania badań okresowych w momencie przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, ale, jak zaakcentował, przepisy nie zakazują pracodawcy wysłania pracownika na badania profilaktyczne, gdy nadal jest ważne zaświadczenie lekarskie wydane uprzednio. Jednocześnie Paweł Wdówik zwrócił uwagę, że pracodawca jest zobowiązany zapewnić niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy. Dlatego orzeczenie może się stać impulsem do przeprowadzenia badania okresowego lub innej konsultacji z lekarzem medycyny pracy, tak aby osoba, która stała się niepełnosprawna w trakcie zatrudnienia lub stopień niepełnosprawności której uległ zmianie, mogła kontynuować zatrudnienie w optymalnie zorganizowanym środowisku pracy".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 17 sierpnia 2023 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Ważność orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności w świetle przepisów z ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 07.08.2023
Autor: dr Michał Urban

Czytamy tylko początkowy fragment publikacji, gdyż o terminach ważności orzeczeń Czytelnicy mogli zapoznać się z wcześniejszych numerów naszego przeglądu prawa.
"Ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw, która została ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 5 maja 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 852) uchyla art. 15h tzw. ustawy covidowej1, który z mocy prawa przedłużał ważność orzeczeń w czasie stanu epidemii, a następnie w stanie zagrożenia epidemicznego. Przepisy dotyczące ważności orzeczeń wynikające z ustawy o ochronie konkurencji wejdą w życie 6 sierpnia 2023 r.
Zgodnie z zapisami art. 23 pkt 1-3 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw orzeczenia, które utraciły moc w czasie pandemii lub w stanie zagrożenia epidemicznego, ale dotąd były automatycznie przedłużane przez tzw. ustawę covidową, będą ważne w następujących datach:
- do 31 grudnia 2023 r. - jeśli ich ważność upłynęłaby do 31 grudnia 2020 r.,
- do 31 marca 2024 r. - jeśli ich ważność upłynęłaby w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r.
- do 30 września 2024 r. - jeśli ich ważność upłynęłaby w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 5 sierpnia 2023 r. (czyli do dnia, który poprzedzi wejście w życie nowych przepisów: 6 sierpnia 2023 r.).
Wszystkie orzeczenia będą jednak ważne nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności".
Dalej w publikacji znajduje się wiele szczegółowych informacji. Z całą publikacją można zapoznać się pod adresem wskazanym na wstępie.

***

Od września ważne zmiany dotyczące emerytów

Rzeczpospolita z dnia 23.08.2023 r.
Paulina Szewioła

Czytamy fragment dotyczący limitów zarobków przy pobieraniu rent i emerytur:
"Ale to niejedyne zmiany, jakie czekają świadczeniobiorców od września. Od tego miesiąca zaczną bowiem obowiązywać nowe (niższe) limity dorabiania do świadczeń. GUS opublikował bowiem komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2023 r. Wyniosło ono 7005,76 zł, czyli miesięcznie o 118,5 zł mniej niż w I kwartale 2023 r. (7124,26 zł). Obliczenia poczynione na podstawie nowych danych pokazują, że od 1 września 2023 r. przy przychodzie wyższym niż 4904,10 zł (czyli 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) świadczenie będzie zmniejszane, a po przekroczeniu 9107,50 zł (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia) zostanie zawieszone (kwota groszy może się różnić z uwagi na zaokrąglenia dokonywane przez ZUS). Do sierpnia limity były wyższe. Wynosiły odpowiednio 4987 zł i 9261,54 zł.
Przypomnijmy, że zasady dorabiania nie obejmują wszystkich świadczeniobiorców. O żadne limity nie muszą się martwić ci, którzy skończyli 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni). Chociaż inaczej ta kwestia wygląda, gdy ktoś ma dopłatę do minimalnej emerytury w nowym systemie emerytalnym. Wówczas, jeżeli jego przychód z pracy przekroczy kwotę tego podwyższenia, to świadczenie za dany okres będzie wypłacane bez tej dopłaty.
Limity nie dotyczą też osób pobierających renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy związana jest ze służbą wojskową.
Dorabiać bez ograniczeń nie mogą natomiast osoby, które pobierają emeryturę, ale nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, np. pracujące niegdyś w szczególnych warunkach. Podobne zasady dotyczą rencistów".
Cała publikacja w Rzeczpospolitej z 23 sierpnia br.

***

Na jakich zasadach dochodzi do wznowienia postępowania w sprawie emerytalno-rentowej

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 31 sierpnia 2023 r.

Czytamy:
"Otrzymałem decyzję odmowną w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy. Stan mojego zdrowia jednak uległ pogorszeniu, a taką możliwość moim zdaniem ZUS powinien wziąć pod uwagę już wcześniej. Czy mogę wystąpić o wznowienie postępowania w sprawie renty? - pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Nie - odpowiada ekspertka współpracująca z DGP. W tym przypadku postępowanie nie będzie wznowione, ale wszczęte zostanie nowe. Zgodnie bowiem z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:
- po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość
- decyzja została wydana w wyniku przestępstwa
- dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe
- decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie
- decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność
- przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.
W opisywanej sytuacji nie doszło do zaistnienia żadnej z wymienionych wyżej okoliczności. Podstawą do wznowienia postępowania nie może być, powoływany niekiedy przez wnioskodawców, art. 114 ust. 1 pkt 1, który mówi o "nowych okolicznościach istniejących przed wydaniem decyzji".
Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września 2021 r., sygn. akt II USKP67/21, przy wznowieniu postępowania w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy chodzi o ocenę prawidłowości zamieszczonego w decyzji rozstrzygnięcia przy uwzględnieniu nowych okoliczności, które zostały ujawnione po wydaniu decyzji. W ponowionym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy przedłożone przez ubezpieczonego dowody lub ujawnione okoliczności mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń. Przedłożone dowody albo ujawnione fakty powinny dotyczyć "okoliczności" istniejących przed wydaniem prawomocnej decyzji, której wzruszenia domaga się ubezpieczony, ponieważ w wyniku wznowienia postępowania następuje kontynuacja postępowania zakończonego decyzją organu rentowego, przy wydaniu której nieznane były organowi rentowemu okoliczności ujawnione po wydaniu decyzji, a nie postępowania w sprawie, zakończonej kolejną prawomocną decyzją, w której w trakcie postępowania administracyjnego organ rentowy mógł już ocenić te nowe okoliczności w sprawie zainicjowanej nowym wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 31 sierpnia 2023 r.
autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR